26. Saskia

De voorlaatste werkdag speelt zich af in de kliniek van Hluvukani, waar ik al enkele malen eerder werkte. Dat scheelt: de nurses kennen me nu, plannen meer patiënten en ik krijg een persoonlijke tolk toegewezen. Die laatste maakt overigens niet de indruk de meest energieke medewerkster van de kliniek te zijn: ze doet haar vertaalwerk vanuit een stoel waarin zij een zuiver diagonale positie inneemt, een houding die niet bijster veel begeestering uitstraalt. Bovendien blijkt ze een onverwachte bron van ongevraagde second opinions, die er doorgaans vooral op neer blijken te komen dat ik de patiënt niet hoef te onderzoeken en al zeker geen labonderzoek hoef te doen. Dat betekent namelijk meer werk, meer formulieren en gedoe en dat past duidelijk niet in haar planning.

Helaas heb ik daar niet veel boodschap aan en omdat er veel achterstallig onderhoud is bij de zorg voor deze patiënten probeer ik toch her en der orde op zaken te stellen. Elke patiënt wordt onderzocht, de opzichtige zuchten van de nurse ten spijt. Zo blijkt een dame van 40 al drie jaar torenhoge suikers te hebben zonder dat daarvoor ooit een behandeling is gestart en komt ze nu met gevoelsstoornissen in de benen, een complicatie van de suikerziekte. Hier wordt tot wanhoop van mijn tolk de totale medicatie gesaneerd en aangepast en tot overmaat van ramp heb ik ook nog allerlei laboratoriumnoten op mijn zang.. Andere keren echter is er niet veel meer te halen: de patiënt met hersentuberculose was eigenlijk al opgegeven, ik kan niet meer zoveel voor hem doen. 

Aan het eind van de dag neem ik, toch met een wat bezwaard gemoed, afscheid van de nurses. Dit had ik een maand geleden niet gedacht, maar toch is er iets opgebouwd. En om in de woorden van Saskia te spreken: dit is een belangrijk onderdeel geworden van deze ervaring. Begonnen met een shock, een geheel onverwachte situatie die diepe indruk maakte, waar je liefst meteen weer uit wilt stappen - en dan ervaren dat je daar toch een weg in blijkt te vinden en uiteindelijk zelfs met enige weemoed afscheid neemt. 

Saskia. 

Zo schijnbaar onzichtbaar als ze was in dit blog, zo belangrijk was ze in dit hele proces. 

Zonder haar stuttende en steunende rol was het verloop heel anders geweest en het is de vraag of deze metamorfose naar een positieve ervaring dan wel zou hebben plaatsgevonden. Misschien was ik wel kopje onder gegaan na de eerste week, waarvan ik pas achteraf heb begrepen dat veel collega's, zelfs die uit Zuid-Afrika, die periode net als ik als heftig, soms iets te heftig en chaotisch hebben ervaren. De aanwezige collega's, waaronder de uit Dubai ingevlogen orthopeed die zijn hele OK programma gecanceld zag worden wegens een al maanden defect sterilisatieapparaat, zijn het er in elk geval unaniem over eens: dit ziekenhuis spant in dit opzicht kennelijk toch de kroon. 

Saskia dus. Ze is vanaf onze aankomst hier intensief bezig geweest met het vanaf de grond opbouwen van relaties en het zoeken naar geschikte 'modellen' voor haar al langer lopende fotoproject over de vrouwen van Afrika. In die korte tijd zijn er talloze contacten gelegd, is de drive enorm geweest, zijn mooie relaties opgebouwd en prachtige beelden ontstaan.

De ongedwongen manier waarop zij met haar ontwapenende openheid, oprecht respect en creatief talent in prachtige foto’s de arme, vaak beschadigde vrouwen een stukje waardigheid teruggeeft, dwingt grote bewondering af. Vrouwen mogen zich voor even mooi, de moeite waard, letterlijk gezien voelen. Maar er gebeurt nog iets anders, iets bijzonders, waarvoor een talent wordt ingezet wat slechts weinigen gegeven is: de fotosessies, door de modellen vaak begonnen met een wat verlegen, afwachtende houding, transformeerden vaak alras in feestelijke, speelse onderonsjes waarbij de vrouwen uitgelaten en -gedost plezier maakten als kakelverse bakvissen, hilarische groepsfoto's ensceneerden of elkaar, gierend van plezier als uitgelaten kinderen, in kruiwagens voortduwden. En daarna berichten stuurden dat ze het onvergetelijk hadden gevonden, dat ze niet konden geloven dat zij -uitgerekend zij!- de moeite waard waren om gefotografeerd te worden. Saskia heeft zich onder de lokale vrouwengemeenschap in korte tijd buitengemeen populair gemaakt en dat is een prestatie van jewelste. 

Ik vergezel haar op de laatste werkdag naar Hlokomela, waar ze foto's voor hun website maakt terwijl ik er mijn laatste patiënten zie. 

Nadien gaan we terug haar het township waar we toch een nieuwe date met Ngotsomi hebben. We lopen met haar door de township, worden om hulp gevraagd door een vrouw wier gelaat na een aanval met een gebroken fles door een enorm litteken in twee ongelijke helften is verdeeld en worden tegengehouden door een halfdronken boze man die meent dat hij gefotografeerd was. Opnieuw een dag met een diversiteit aan geconcentreerde en ingedikte indrukken. Vermoedelijk beseffen we achteraf pas goed waar we ons allemaal in begeven hebben. 

Voor nu zit het werk er op. We nemen afscheid van de bonte verzameling collega's uit alle hoeken en gaten van de wereld waarmee we hier intensieve weken gedeeld hebben.

De reis gaat nu verder naar Eswatini, voorheen bekend als Swaziland. Van wat we daar gaan aantreffen hebben we nog totaal geen idee, maar dat zal vast snel veranderen. Maar we doen het samen, dus dat komt goed. 

.